- Ιδιωτική ιδιοκτησία, ελεύθερη αγορά και ελεύθερο εμπόριο
- Πολιτική "απελευθέρωσης" (laissez faire)
- Κριτική του κρατικού παρεμβατισμού
- Επανεξέταση του ρόλου του κράτους
- Ελεύθερη αγορά
- Ιδιωτικοποίηση κρατικών εταιρειών
- Ατομικό ως δύναμη παραγωγής
- Ηθική της αγοράς
- Ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, κεφαλαίων και ανθρώπων
- Προτεραιότητα της παγκόσμιας αγοράς έναντι της εγχώριας αγοράς
- Η οικονομική ανάπτυξη ως θεμελιώδης στόχος
- Ενδιαφέρον στην κοινωνική ισότητα
- Επαναπροσδιορισμός της αξίας της δημοκρατίας
Ο νεοφιλελευθερισμός είναι μια θεωρία σχετικά με τις πολιτικοοικονομικές πρακτικές που εμφανίστηκαν στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα με βάση τον φιλελευθερισμό του 19ου αιώνα. Για να καταλάβουμε τι είναι και πώς διαφέρει από τον φιλελευθερισμό, είναι απαραίτητο να αναθεωρήσουμε τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά του παρακάτω.
Ιδιωτική ιδιοκτησία, ελεύθερη αγορά και ελεύθερο εμπόριο
Ο νεοφιλελευθερισμός διατηρεί τα θεμέλια του φιλελευθερισμού, τα οποία συνοψίζονται στην ιδιωτική ιδιοκτησία, την ελεύθερη αγορά και το ελεύθερο εμπόριο. Πού θα βρισκόταν η διαφορά; Για ορισμένους εμπειρογνώμονες, η διαφορά θα ήταν ότι ο νεοφιλελευθερισμός απολυτοποιεί την οικονομική ανάπτυξη μετατρέποντάς τον σε έναν από μόνο του στόχο, ο οποίος αφήνει στην άκρη τον ρεφορμιστικό ηθικό λόγο του κλασικού φιλελευθερισμού.
Πολιτική "απελευθέρωσης" (laissez faire)
Laissez faire Πρόκειται για μια γαλλική έκφραση που σημαίνει "απελευθέρωση" και χρησιμοποιήθηκε από φιλελεύθερους που φοβόταν ότι το κράτος θα ενεργούσε ως κατασταλτική οντότητα σε οικονομικά θέματα. Ο νεοφιλελευθερισμός προτείνει το κράτος να μην ενεργεί καν ως παρεμβαίνων, αλλά να ενθαρρύνει την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα.
Κριτική του κρατικού παρεμβατισμού
Σύμφωνα με τον David Harvey στο βιβλίο του Σύντομη ιστορία του νεοφιλελευθερισμού, η νεοφιλελεύθερη θεωρία δηλώνει ότι το κράτος είναι ανίκανο να προβλέψει τη συμπεριφορά της οικονομίας και να αποτρέψει τις «ισχυρές ομάδες συμφερόντων να στρεβλώσουν και να ρυθμίσουν αυτές τις κρατικές παρεμβάσεις» (Harvey, 2005). Με άλλα λόγια, ο νεοφιλελευθερισμός δικαιολογείται με την αιτιολογία ότι ο παρεμβατισμός ευνοεί τη διαφθορά. Ο νεοφιλελευθερισμός επισημαίνει επίσης το παράδοξο ότι το κράτος δεν υπόκειται σε κανένα είδος κοινωνικού ελέγχου.
Μπορεί να σου αρέσει επίσης:
- Φιλελευθερισμός.
- Νεοφιλελευθερισμός
Επανεξέταση του ρόλου του κράτους
Ο μόνος ρόλος του κράτους στην οικονομία, σύμφωνα με τον νεοφιλελευθερισμό, πρέπει να είναι η δημιουργία ενός νομικού πλαισίου που να ευνοεί την αγορά. Δηλαδή, δεν αντιτίθεται στο ίδιο το κράτος, αλλά επιδιώκει να το περιορίσει στον σκοπό της ανάπτυξης των ιδιωτικών επιχειρήσεων, με βάση την τόνωση και τη διαιτησία του ανταγωνισμού. Επομένως, ο νεοφιλελευθερισμός επιτρέπει στη δράση του κράτους να ελέγχει το μονοπώλιο, το αίθουσα και τα συνδικάτα των εργαζομένων.
Ελεύθερη αγορά
Ο νεοφιλελευθερισμός θεωρεί ότι η ελεύθερη αγορά είναι η μόνη που μπορεί να εγγυηθεί την καταλληλότερη κατανομή πόρων με βάση την οικονομική ανάπτυξη. Από αυτή την άποψη, ο μόνος τρόπος για να ρυθμιστεί η αγορά είναι μέσω του ελεύθερου ανταγωνισμού.
Ιδιωτικοποίηση κρατικών εταιρειών
Η ιδιωτικοποίηση κρατικών εταιρειών είναι ένα άλλο από τα θεμέλια του νεοφιλελευθερισμού, όχι μόνο όσον αφορά τους παραγωγικούς τομείς, αλλά και όσον αφορά υπηρεσίες δημοσίου ενδιαφέροντος, όπως νερό, ηλεκτρικό ρεύμα, εκπαίδευση, υγεία και μεταφορές, μεταξύ άλλων.
Ατομικό ως δύναμη παραγωγής
Ο νεοφιλελευθερισμός βλέπει τα άτομα ως την παραγωγική δύναμη της οικονομικής τάξης, η οποία την αντιμετωπίζει με φιλελευθερισμό, η οποία ασχολήθηκε με την πλήρη ανάπτυξη των ικανοτήτων των υποκειμένων και όχι μόνο με αφηρημένες οικονομικές δυνατότητες.
Ηθική της αγοράς
Ο νεοφιλελευθερισμός είναι οπλισμένος σε μια ηθική της αγοράς, δηλαδή στην έννοια της αγοράς ως απόλυτου, ως ρυθμιστική αρχή της τάξης και της κοινωνικής συμπεριφοράς στην οποία έχουν υποβληθεί όλες οι πτυχές της ζωής και προς τις οποίες πρέπει να προσανατολιστούν όλες, από το υλικό πτυχές των φανταστικών (πολιτισμοί, ατομικά ενδιαφέροντα, συστήματα πεποιθήσεων, σεξουαλικότητα κ.λπ.).
Ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, κεφαλαίων και ανθρώπων
Ο νεοφιλελευθερισμός προτείνει την ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, κεφαλαίων και ανθρώπων, κάτι που κατά κάποιον τρόπο αμφισβητεί τα όρια και τους ελέγχους του εθνικού κράτους σε θέματα οικονομίας. Ο νεοφιλελευθερισμός ριζώνεται, με αυτόν τον τρόπο, με την παγκοσμιοποίηση. Σε αυτό το σενάριο, τα όρια και το εύρος των ευθυνών και των μηχανισμών κατανομής πλούτου γίνονται πορώδη.
Μπορεί να σας ενδιαφέρει: παγκοσμιοποίηση.
Προτεραιότητα της παγκόσμιας αγοράς έναντι της εγχώριας αγοράς
Δεδομένου ότι βασίζεται στο ελεύθερο εμπόριο, ο νεοφιλελευθερισμός δίνει προτεραιότητα στη διεθνή αγορά έναντι της εγχώριας αγοράς. Αυτό συνεπάγεται, μεταξύ άλλων, ότι ευνοεί τις ξένες επενδύσεις έναντι των εθνικών, οι οποίες, αφενός, δημιουργούν κινήσεις κεφαλαίων, αλλά από την άλλη, προκαλούν σημαντικές ανισορροπίες στην κατανομή της εξουσίας.
Η οικονομική ανάπτυξη ως θεμελιώδης στόχος
Ο νεοφιλελευθερισμός έχει ως βασικό στόχο την οικονομική ανάπτυξη, ένα ενδιαφέρον που κυριαρχεί σε οποιονδήποτε άλλο τομέα της κοινωνικής ανάπτυξης. Αυτό γίνεται το κέντρο αναφοράς και προσανατολισμού των οικονομικών πολιτικών.
Ενδιαφέρον στην κοινωνική ισότητα
Σε αντίθεση με τον κλασικό φιλελευθερισμό, ο νεοφιλελευθερισμός δυσπιστεί την αναζήτηση της κοινωνικής ισότητας, καθώς θεωρεί ότι οι κοινωνικές διαφορές είναι αυτές που κάνουν την οικονομία πιο δυναμική.
Επαναπροσδιορισμός της αξίας της δημοκρατίας
Ο νεοφιλελευθερισμός αντιλαμβάνεται τη δημοκρατία ως ιστορική περίσταση αλλά δεν την αντιλαμβάνεται ως εγγενές σχέδιο οικονομικής ελευθερίας. Υπό αυτήν την έννοια, καταλαβαίνει ότι η ελευθερία στην οποία απευθύνεται υπερβαίνει το πολιτικό φανταστικό της δημοκρατίας. Με άλλα λόγια, θα μπορούσε να υπάρξει νεοφιλελευθερισμός χωρίς δημοκρατία.
